Kalium

Kalium is een van de belangrijkste mineralen in het lichaam. Het bevindt zich voor het grootste deel intracellulair en is van belang voor tal van processen zoals de zenuwgeleiding en spierfunctie. Kalium zit vooral in groente, fruit, aardappelen en vlees. De kaliumbalans wordt gehandhaafd door gastro intestinale absorptie, cellulaire shifts en renale excretie. De nieren, in het bijzonder de tubuli, zijn het belangrijkst voor het handhaven van de kaliumbalans. De kaliumuitscheiding via de nieren is van vele factoren afhankelijk. Belangrijke beïnvloedende factoren zijn de pH van het bloed, de natrium excretie en de tubulaire urine flow. Een stoornis van de tubulaire natrium uitscheiding gaat daarom ook vaak gepaard met een stoornis van de kaliumuitscheiding.

Hypo- en hyperkaliëmie

Klachten en symptomen die passen bij een hypokaliëmie zijn moeheid, spierzwakte, hartritmestoornissen, obstipatie en veel plassen. Bij een hyperkaliëmie kunnen patiënten neuromusculaire klachten krijgen en hartritmestoornissen ontwikkelen. Veel patiënten hebben geen klachten maar desondanks kan een sterk afwijkend kalium wel leiden tot plotse hartdood.

Oorzaken van hypokaliëmie

Een hypokaliemie kan veroorzaakt worden door te weinig inname met het dieet, te weinig opname dan wel te veel verlies in de darm of verschuiving van kalium de cel in. Daarnaast kan er een te groot verlies van kalium via de urine optreden t.g.v. tubulaire stoornis.

Bepalen van de oorzaak/stellen van een diagnose

Een toe- of afname van kaliumuitscheiding via de urine kan worden vastgesteld op basis van bloed- en urine-onderzoek. Belangrijke parameters zijn de urine kalium/kreatinine ratio en/of TTKG in een portie urine. Meestal wordt er ook een 24-uurs urine verzameld om de kalium excretie te kwantificeren. Afhankelijk van de resultaten wordt verdere diagnostiek ingezet naar de mogelijke oorzaak. Daarbij kunnen ook specifieke tubulaire functie testen nodig zijn, of genetisch onderzoek, bij verdenking op een genetische/erfelijke oorzaak. Voor de beschrijving van specifieke ziektebeelden waarbij een renale hypokaliëmie op kan treden zie de links hieronder.

Behandeling

De behandeling bestaat uit het, waar mogelijk, wegnemen van de oorzaak. Daarnaast zal geprobeerd worden het kaliumgehalte te normaliseren middels kaliumsuppletie of middels medicatie dat ingrijpt op de renale kalium excretie.

Links
– Bartter syndroom
– Gitelman syndroom
– Renale tubulaire acidose
– Syndroom van Liddle